آموزش شعر به کودکان با ۹ روش کاربردی

• شنیدن شعر: کودک با شنیدن شعر با ساختار شعر و قافیه در شعر آشنا می‌شود.

• تشخیص شعر: در این مرحله کودک می‌تواند دو کلمه هم‌قافیه را به‌راحتی تشخیص دهد.

• ساختن ریتم و قافیه: در این مرحله کودک می‌تواند کلماتی که قافیه یکسانی دارند را در ذهن خود تداعی کند و آن‌ها را کنار هم قرار دهد.

تشخیص ریتم و قافیه در شعر، مهارتی است که کودک باید به آن تسلط پیدا کند. برای آسان‌تر کردن شرایط می‌توانید به کمک روش های آموزش شعر که در ادامه بررسی خواهند شد، در تشخیص قافیه‌ها به کودکتان کمک کنید.

.

روش های آموزش شعر به کودکان

روش های آموزش شعر به کودکان دامنه گسترده‌ای دارد. می‌توانید از یک کتاب شعر شروع کنید. شعر را برای کودکتان بخوانید و عکس‌های مربوط به آن را به کودک نشان دهید. به این روش شعر را در ذهن کودک حک می‌کنید. اما، روش‌های دیگری هم وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

.

۱. با کودک همراهی کنید

هنگام انجام کارهای روزمره مانند خواباندن یا عوض کردن پوشک کودک برای او شعر بخوانید. بهتر است این کار را همراه با حرکات شاد و کودکانه انجام دهید که هم لذت‌بخش‌تر باشد هم بیشتر در ذهن کودک باقی بماند.

زمانی که کودک کمی بزرگتر شد، یعنی هنگام بازی کردن یا زمانی که روی صندلی ماشین نشسته‌است تا به مقصد برسید او را همراهی کنید و با هم شعر بخوانید. شعر خواندن را تا زمانی ادامه دهید که کل شعر در ذهن کودک حک شود.

.

۲. صبور باشید

حفظ کردن هر چیزی صبر و بردباری کافی لازم دارد. ممکن است حین خواندن شعر، کودک آن را با لحن نادرستی ادا کند یا کلمات را اشتباه بخواند. یا حتی تعمدا یا از روی شیطنت یا خلاقیت بعضی از قافیه‌ها را تغییر دهد که کاملا عادی است. تنها باید صبور باشید.

در انتخاب اشعار کودکانه دقت کنید. بهتر است شعرها شاد باشند. اگر حس کردید که کودکتان آن‌طور که باید پیشرفت نکرده است؛ روش دیگری را امتحان کنید. این بار آن شعر را بارها و بارها با حرکات آرامش بخش یا همراه با بازی برای او بخوانید.

فراموش نکنید که سطح و روش یادگیری در افراد مختلف متفاوت است. بنابراین، فرزندتان را سرزنش نکنید و فقط صبور باشید. نکته‌ای که باید بدانید این است که تکرار کردن به حفظ کردن شعر کمک بیشتری می‌کند.

.

۳. شعر خواندن را با ریتم و آواز همراه کنید

کمی خلاقیت به‌خرج دهید و از حرکت دادن دست‌ها هنگام آموزش شعر به کودک استفاده کنید. می‌توانید کف بزنید. ریتم شعر را با کمک انگشتان و ضرب زدن بر روی سطوح همراهی کنید.

استفاده از دست مهارت‌های شناختی، خلاقیت، هماهنگی چشم‌ها و دست‌ها و قدرت تجسم کلمات را در کودک پرورش می‌دهد. همچنین کودک را به فکر کردن تشویق می‌کند.

.

۴. از کودک سوال بپرسید

سعی کنید ذهن کودک را با پرسیدن سوال‌هایی که حافظه‌اش را تقویت می‌کند درگیر کنید. اگر امروز به او شعری را آموختید، فردای آن روز قبل از اینکه شعر دیگری را به او بیاموزید، درباره شعر قبل از او سوال کنید.

به‌طور مثال، بپرسید: «عروسک قشنگ من چه رنگی پوشیده؟» یا «توی رختخواب چه رنگی خوابیده؟» این مدل سوال‌ها باعث می‌شود که کودک بهتر بتواند ریتم و قافیه شعر را حفظ کند و با شعر ارتباط برقرار کند.

برای اینکه بتوانید کودک را بیشتر تشویق کنید، می‌توانید جایزه‌ای را نیز در نظر بگیرید. برای هر پاسخ صحیح یک جایزه به او بدهید. جایزه‌ مورد نظر می‌تواند تماشای فیلم مورد علاقه کودکتان باشد. حتما نباید هدیه بزرگ یا گرانی را برای او در نظر بگیرید.

.

۵. طراحی کنید

بچه‌ها اغلب علاقه و توجه خاصی به طراحی و نقاشی دارند. می‌توانید با استفاده از طراحی شعر را بهتر در ذهن کودک حک کنید. اگر شعر حاوی شخصیتی است، می‌توانید آن شخصیت را ترسیم کنید. این کار به کودک کمک می‌کند تا بهتر بتواند شعر را در ذهنش تجسم کند و آن را حفظ کند.

به‌طور مثال، بخشی از شعر را با هم بخوانید. آن بخش را روی کاغذ ترسیم کنید و از او بخواهید که حدس بزند تصویر مورد نظر مربوط به چیست؟ آیا ارتباطی با شعری که باهم خوانده‌اید می‌بیند یا خیر.

می‌توانید برای یادآوری شعرهایی که تاکنون یادگرفته است، از او بخواهید آنچه از شعر در ذهنش باقی مانده است را رسم کند. یا طرحی را متناسب با شعر مورد نظر نقاشی کند. تاثیر نقاشی بر کودکان چیزی فراتر از تقویت مهارت‌ها و سرگرمی است، آن را دست کم نگیرید!

.

۶. از اسباب‌بازی استفاده کنید

می‌توانید برای آموزش شعر به کودکان از ابزارهای مختلفی مانند بلوک‌های ساخت و ساز، پازل‌ها و کتابچه‌ها استفاده کنید. هر کدام از این ابزار کاربرد و مزیت‌های خودش را دارد. به‌طور مثال، از کودک بخواهید با هر قسمت شعر یک قسمت از پازل خود را تکمیل کند. استفاده از اسباب‌بازی هنگام آموزش شعر به کودکان حافظه، استدلال، ارتباط و مهارت حل مسئله را در کودک تقویت می‌کند.

.

۷. دائما شعرها را به‌ همراه کودک تکرار کنید

به‌محض اینکه کودک با شعر و ریتم آن آشنا شد، او را تشویق کنید تا شعرها را تکرار کند. این روش به او کمک می‌کند تا قافیه‌ها را به‌درستی حفظ کند و کم‌کم بتواند از حفظ شعر بخواند.

.

۸. به‌ همراه بچه‌ها ویدیو تماشا کنید

۹. ذهن کودک را درگیر کنید

بعد از اینکه کودک تا حدودی با شعر و مفهوم و متن آن آشنا شد؛ می‌توانید بخش یا کلماتی از شعر را حذف کنید. اجازه دهید کودک در ذهنش به شعر فکر کند، با کلمات بازی کند و جاهای خالی را پر کند. با این روش حافظه کودک تقویت می‌شود و شعر بهتر در ذهنش می‌نشیند.

.

در پایان

اولین گام در راه آموزش این است که میزان توانایی و نحوه یادگیری کودکتان را تشخیص دهید. او را سرزنش نکنید و برعکس، کودک خود را درک کنید. کودک را تشویق کنید که شعری را که یاد گرفته است را چندین بار در خانه بخواند. شما هم می‌توانید او را در این مسیر همراهی کنید. شعرهای بامعنی و پر مفهوم را برای آموزش به کودک انتخاب کنید.

روش های آموزش شعر به کودکان تنها به استفاده از ۹ نکته ذکر شده ختم نمی‌شود. بلکه، گاهی باید ابتکار عمل نشان داد. یعنی با ترکیب چند روش و با توجه به توانایی کودک بهترین راه را برای یاد دادن شعر به او استفاده کرد.

.

سوال و جواب

نکات کلیدی

• قبل از اینکه کودک بتواند شعر خواندن را یاد بگیرد، باید شعر را بشنود، بتواند کلمات هم‌قافیه را تشخیص دهد و کلمات هم‌قافیه را در ذهنش بسازد.

• برای شروع، شعرهایی با مضمون و کلام آسان انتخاب کنید تا کودک بتواند به‌راحتی آن‌ها را حفظ کند.

• هنگام آموزش شعر به کودکان صبور باشید و هنگام شعر خواندن با کودک همراهی کنید.

• برای تقویت و فعال نگه داشتن حافظه کودک از او در مورد شعری که یاد گرفته است سوال بپرسید.