راه‌های دارو دادن به کودک

سوال بسیاری از مادران عزیز همین نحوه دارو دادن به کودکان و نوزادان است و اینکه زمانی که دارو را به آنها میدهند یا استفراغ میکنند یا از دهان خود بیرون میریزند و یا به سختی دارو را میخورند.

در چنین شرایطی چه باید کرد؟ بهترین روش برای دارو خوراندن به کودکان چیست؟ آیا می توانیم داروی کودک را در آبمیوه یا غذایش بریزیم؟ اگر کودک استفراغ کرد، چطور؟

پرسش هایی از این قبیل ممکن است ذهن بسیاری از مادرانی را که کودک خردسال دارند، درگیر کند. ما در ادامه سعی می کنیم به هر آنچه می تواند ذهن یک مادر را در رابطه با دارو دادن به کودک درگیر کند، پاسخ دهیم.

مادر جولیای ۲ ساله می گوید بارها مجبور شده سر ساعت معینی ۲٫۵ میلی لیتر شربت به کودکش بدهد اما در نهایت متوجه شده ۲٫۴ میلی لیتر آن در قاشق و روی شلوار و کف زمین باقی مانده است.

مادر جاناتان ۱ ساله هم بارها با هزاران باری، دارویی را به دخترش داده و او با یک استفراغ ساده، تلاش او را هدر داده است.

اما پیش از آن ذکر چند نکته مهم  و کلی ضروری به نظر می رسد:

◉ اول اینکه، قبل از دارو دادن به کودک تاریخ تولید و انقضای دارو را بررسی کنید. اگر تاریخ انقضای دارو گذشته، آن را به داروخانه پس بدهید.
◉ دوم اینکه، دستور مصرف و موارد منع مصرف و دوز دقیق دارو را بخوانید و قبل از خوراندنش به کودک، خوب آن را تکان دهید.
◉ سوم اینکه، بعد از خوراندن دارو به کودک، در دارو را ببندید و در محل مناسب با توجه به دستورالعمل قید شده روی بسته بندی، آن را دور از دسترس کودکان قرار دهید.

.

آنچه در ادامه می خوانید، ۱۴ توصیه ای است که رعایت آنها به شما کمک می کند راحت تر به کودکان زیر ۱ سال و کودکان بالای ۱ سال دارو بخورانید.

۱- در این سن می توانید به کودک توضیح دهید که مصرف دارو برای بهبود حال اوست اما اصراری نداشته باشید که کودک کاملا این موضوع را درک کند. هرگز به کودک نگویید که فلان دارو شکلات یا اسمارتیز است یا فلان شربت مزه پرتقال می دهد تا به این بهانه آن را بخورد زیرا در این شرایط ممکن است کودک حتی بدون دلیل هم تقاضای خوردن دارو کند یا خودسرانه سراغ آن برود. بدون تهدید و دعوا یا پاداش باید دارو را به کودک بدهید و اگر گریه می کند صبر کنید، تا گریه اش تمام شود.

۲- اگر کودک شما در خوردن دارو یا مکمل های غذایی بدقلق است، می توانید با مشورت داروساز و در صورتی که ممنوع نباشد مکمل یا دارو را در غذا یا آبمیوه به او بدهید. در این شرایط فرزند شما بدون اینکه اصلا متوجه شود، آن را مصرف می کند.

۳- اگر مزه دارو احساس تهوع در کودک ایجاد می کند آن را در یخچال قرار دهید. خنکی معمولا باعث کاهش قوه چشایی می شود. اگر نباید دارو را در یخچال بگذارید قبل از دادن دارو به کودک به او مقداری یخ بدهید تا بمکد.

۴- با مشورت با داروساز بعد از خوردن دارو فورا به کودک یک لیوان آبمیوه بدهید تا مزه دهانش را عوض کند.

۵- در صورتی که تنها هستید و کودک جنب و جوش زیادی برای دارونخوردن دارد او را در یک ملحفه بپیچانید و در بغل بگیرید تا دارو را بخورد. این روش چندان خوشایند نیست اما به ناچار گاهی لازم است.

۶-هرگز قرص را بدون تجویز پزشک نشکنید و کپسول را باز نکنید زیرا اسید داخل معده یا برخی مواد غذایی می تواند باعث خنثی شدن خواص دارو شود یا طعم بدی در دهان ایجاد کند.

۷- برای خوراندن قرص یا کپسول، به کودک بطری آب بدهید تا برای نوشیدن آب مجبور باشد سرش را به عقب ببرد. در این شرایط قرص را راحت تر می بلعد.

۸- اگر کودک دهانش را می بندد و قفل می کند با گرفتن بینی دهانش را باز کنید.

۹- اگر بوی دارو آزارش می دهد از کودک بخواهید خود بینی اش را بگیرد، اما اگر می خواهید اسانس به دارو اضافه کنید حتما با متخصص مشورت کنید.

۱۰- در یک دفترچه میزان داروی داده شده به کودک و زمان آن و نوبت بعدی دارو را یادداشت کنید و در معرض دید قرار دهید تا اگر شما در خانه نبودید و شخص دیگری مسئول این قضیه بود آن را بداند. هرگز این کار را به خود کودک نسپارید.

۱۱- در صورتی که کودک بعد از خوردن دارو و در کمتر از ۱۰ دقیقه دچار تهوع شد، باید نیم ساعت صبر کنید و مجدد دوز مشخص دارو را به کودک بدهید. اگر مدت زمان بیشتری گذشت و مثلا کودک بعد از گذشت ۲۰ دقیقه از خوردن دارو دچار استفراغ شد، چون میزان جذب داروهای مختلف متفاوت است، بهتر است در مورد دوز دارویی که باید به کودک داد با داروساز یا پزشک صحبت کنید.

۱۲- در صورتی که فرزند شما بهبود یافته و علائمی از بیماری ندارد سرخود دارو را قبل از اتمام دوره قطع نکنید. برخی داروها از جمله آنتی بیوتیک ها را باید برای دوره ای مشخص به بیمار دارد.

۱۳- هرگز خوددرمانی نکنید و با دوز پایین داروی خود را به کودک ندهید. مصرف تعداد زیادی از داروها قبل از ۱۵ سالگی ممنوع است. مصرف داروی افراد بالغ می تواند در کودکان باعث اختلال در کارکرد سیستم ایمنی شان شود و روند درمان را کند کرده یا حتی عوارض شدیدی بر جای بگذارد.

۱۴- خودسرانه و بدون مشورت با متخصص طب سنتی به کودکان داروهای گیاهی ندهید. گرچه به نظر می رسد گیاهان دارویی در مقایسه با داروهای شیمیایی کم عارضه تر باشند، اما مصرف بسیاری از آنها در کودکان زیر ۲ سال ممنوع است. از ۶ سالگی به بعد با مشورت پزشک می توانید برای درمان یبوست از دانه های اسفرزه، برای درمان تهوع از زنجبیل و برای درمان گلودرد از علف چای استفاده کنید. زیر ۲ سال استفاده از هر نوع داروی نعناعی ممنوع است و می تواند باعث اسپاسم حنجره شود. این موضوع در مورد شکلات های نعنایی هم صدق می کند.

.

چگونه به نوزاد دارو دهیم؟

۱- اگر به تنهایی به نوزاد دارو می دهید، می توانید ابتدا دارو را در سرنگ آماده کنید و بعد در حالی که او را در بغل دارید یا روی یک سطح مطمئن قرار داده اید، آرام دهان نوزاد را باز کنید و دارو را به سمت داخل دهان و عقب دهان و به سمت گونه نوزاد تخلیه کنید. (در این کار بسیار دقت کنید.)

در این قسمت از دهانه نوزاد، جوانه چشایی وجود ندارد و نوزاد متوجه طعم متفاوت دارو نخواهد شد. اگر به جای سرنگ از قاشق مدرج استفاده می کنید باید قاشق را در داخل لب پایین نوزاد قرار دهید و در حالی که دهان نوزاد را نیمه بسته نگاه می دارید قاشق را به سمت بالا ببرید تا دارو به آهستگی داخل دهان نوزاد تخلیه شود.

۲- می توانید برای اینکه نوزاد راحت تر دارو را بخورد آن را با کمی شیرخشک یا شیر مادر مخلوط کنید اما توجه داشته باشید که به هیچ وجه دارو را با یک شیشه شیر کامل مخلوط نکنید چون ممکن است کودک نتواند در یک نوبت همه شیر را بخورد و میزان دارویی که دریافت می کند کمتر از دوز تجویز شده باشد.

۳-سرنگ ها بهترین وسیله برای اندازه گیری میزان دارو و همچنین نگهداری دارو برای دفعات بعدی استفاده است.

۴- از پزشک بخواهید تا دفعات دارو دادن به نوزاد را بیشتر کند و به جای آن در هر دفعه دوز دارویی کمتری به نوزاد بدهید تا نوزاد راحت تر بتواند دارو بخورد.
۵- سعی کنید روند دارو دادن به نوزاد را سریع انجام دهید تا نوزاد اذیت نشود و دارو خوردن برایش تبدیل به تجربه آزار دهنده ای نشود.

۶- بیشتر داروهایی که برای نوزادان وجود دارد به صورت مایع است و همین دادن دارو را به نوزاد راحت تر می کند. اکثر این داروها به وسیله طعم دهنده های مصنوعی شیرین شده است تا طعم آنها نوزاد را اذیت نکند. با این حال متفاوت بودن طعم این داروها ممکن است موجب شود که نوزاد به راحتی خوردن این داروها را قبول نکند.
دادن دارو به نوزاد بهتر است توسط ۲ نفر انجام شود، به این صورت که نوزاد را در یک ملحفه یا قنداق بپیچید که دست و پا نزند و در حالی که مادر یا فرد دیگری نوزاد را در بغل گرفته است، دارو توسط نفر دوم به او داده شود. فردی که نوزاد را در بغل دارد می تواند به آرامی با انگشت چانه نوزاد را به پایین بکشد تا دهانش باز شود.

۷- حین دارو دادن به آرامی برای نوزاد آواز بخوانید یا با او حرف بزنید تا احساس آرامش کند. اگرچه نوزاد متوجه معنی حرف های شما نخواهد شد اما لحن آرام شما و تن صدای شما می تواند باعث احساس امنیت و اطمینان کودک شود.

۸- برای قطره های چشمی حتما به کمک یک بزرگسال دیگر احتیاج است. در حالی که یک بزرگسال نوزاد را ثابت در بغل دارد، فرد دیگر باید به آرامی پلک پایین را به سمت پایین کشیده و اجازه دهد تا قطره بین چشم و پلک پایین بریزد. بعد از ریختن قطره چشمی مدتی سر نوزاد را به سمت عقب نگه دارید تا دارو از چشم نوزاد بیرون نریزد.

۹- برای ریختن قطره در گوش نوزاد، نوزاد را روی تخت یا یک سطح مطمئن قرار دهید به طوری که گوش مبتلای کودک به سمت بالا باشد. بعد از ریختن قطره به گوش نوزاد کمی صبر کنید تا دارو کاملا درون کانال گوش جریان پیدا کند، سپس با ملایمات قسمت غضروفی کوچکی که در جلوی کانال گوش قرار دارد را چند بار فشار دهید تا دارو به سمت داخل گوش برود و به بیرون سرریز نکند.

۱۰-دارو باید توسط سرنگ مدرج، قطره چکان یا قاشق های مخصوص دارو به نوزاد داده شود تا دوز صحیح دارو در هر وعده دارو دادن به نوزاد رعایت شود. نوزادان در ماه های ابتدایی عمر قادر به خوردن از لبه قاشق های معمولی نیستند و بیشتر چیزی که می خورند از گوشه دهانشان خارج می شود.

.

و اما برای دارو دادن به کودکتان چه سوالهایی را باید از دکتر بپرسید:

• خوردن این دارو چقدر برای کودک من لازم است؟
• چطور می‌توانم از تف کردن به بیرون دارو توسط نوزادم جلوگیری کنم؟
• اگر کودکم این دارو را نخورد باید چه کار کنم؟
• کودکم این دارو را دوست ندارد. آیا داروی مشابه دیگری یا دارویی با طعم و شکل دیگر وجود دارد؟
• آیا می‌توانم آب میوه یا طعم دهنده به این دارو اضافه کنم؟چه جور آب میوه ای؟
• آیا این دارو را می‌توان همراه با غذا مصرف یا با غذای خاصی مخلوط کرد؟
• آیا می‌توانم این دارو را در یخچال نگه دارم یا با یخ مخلوط کنم؟
• آیا می‌توان این دارو را خرد یا له کرد؟